Background photo was designed by rawpixel.com / Freepik
การพัฒนามนุษย์นั้น นอกจากการพัฒนาตัวบุคคลให้มีความรู้ ความสามารถทั้งในด้านวิชาชีพ และวิชาชีวิต ดังกล่าวแล้ว ในการทำงานที่ต้องมีการประสาน ร่วมมือกัน จึงจำเป็นต้องอาศัยทักษะการทำงานเป็นทีม ซึ่งทักษะนี้ หากได้รับการฝึกหัดพัฒนาได้ดี จะทำให้คนที่มาร่วมกันทำงาน สามารถใช้ศักยภาพของแต่ละคนส่งเสริมซึ่งกันและกัน ทำให้เกิดการเรียนรู้ และเกิดผลงานที่ดี มีประสิทธิภาพสูงกว่า สิ่งที่เกิดจากการทำแบบต่างคนต่างทำเป็นอย่างมาก แต่ในทางตรงข้าม หากบุคคลที่มาทำงานร่วมกันขาดการพัฒนาฝึกฝนทักษะในการทำงานร่วมกัน ก็จะเกิดผลในทางตรงกันข้าม และสุดท้าย หลายคนจึงเกิดข้อสรุปว่า “แยกกันทำดีกว่า”
หัวใจของทีม คือ การมีเป้าหมายร่วมกันทำให้กลายเป็นพลังในการทำงานแบบร่วมมือกัน ไม่ใช่การทำงานแบบต่างคนต่างทำเพื่อประโยชน์ของตนเท่านั้น ผลงานของทีมจึงให้คุณค่ามากกว่าผลรวมของงานที่ทุกคนแล้วนำมาบวกรวมกัน เพราะความร่วมมือร่วมใจกันจึงทำงานด้วยความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน
ปัญหาและอุปสรรคในการทำงานเป็นทีม
พฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ที่ทำให้เกิดปัญหาและอุปสรรคในการทำงานเป็นทีม เช่น
การไม่ยอมรับกัน อาจเกิดจากการถือตัว ยึดมั่นความคิด ของตน หรือพวกตน จนเกิดเงื่อนไขที่ทำให้โอกาสที่จะทำงานร่วมกันได้ยาก เป็นสาเหตุของการแบ่งพรรคแบ่งพวก ดูถูกดูแคลน เหยียดหยาม และอาจนำไปสู่ความขัดแย้งรุนแรงได้
การมีความคิดเห็นไม่ตรงกัน หรือมีทัศนะที่แตกต่างกัน ทั้งจากปัจจัยเรื่อง อายุ เพศ การศึกษา ตำแหน่งหน้าที่ อันอาจนำไปสู่มุมมอง เป้าหมาย และการให้ความสำคัญที่ไม่ตรงกัน แต่ถ้ามีโอกาสเปิดใจรับฟังและเรียนรู้กัน ก็อาจจะเปลี่ยน ความเห็นต่าง ให้กลายเป็นความคิดต่างมุมที่มีความหลากหลายอันจะนำไปสู่การสร้างสรรค์ก็เป็นได้
การไม่ชอบพอกัน จากสาเหตุที่เป็นส่วนตนหรือการทำงาน อาจทำให้เกิดพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสม เช่น การทะเลาะวิวาท กลั่นแกล้ง ไม่พูดจากัน ทำให้ขาดการติดต่อสื่อสารที่ดีและการปฏิเสธที่จะให้ความร่วมมือกัน
การนิ่งดูดาย ปล่อยให้คนอื่นทำงาน โดยคิดว่า “งานที่ตนรับผิดชอบเสร็จแล้ว” หรือหนักกว่านั้น คือคิดว่า “งานของเราก็ไม่ต้องทำ เดี๋ยวก็มีคนอื่นทำแทน” สุดท้ายตนเองก็ขาดโอกาสที่จะได้ฝึกหัดพัฒนา และยังส่งผลเสียต่อส่วนรวมด้วย
การขัดผลประโยชน์ หรือได้รับผลประโยชน์ไม่เท่าเทียมกัน เช่น แย่งชิงผลประโยชน์ที่มีจำกัดไม่สามารถจัดให้ทั่วถึงได้อาจทำให้ไม่ไว้วางใจกัน และอาจลุกลามถึงขั้้นที่มีการทุจริตหรือกลั่นแกล้งกัน ทั้งเพื่อให้ตนได้ประโยชน์ หรือเพื่อเพียงทำลายผลประโยชน์ของฝ่ายตรงข้าม (ถ้าฉันไม่ได้ เธอก็ต้องไม่ได้...)
การแข่งขันกันในการทำงาน ถ้ามีการแข่งขันกันทำให้ไม่อยากทำงานร่วมกับคนอื่น อยากทำงานให้ดีเฉพาะตน มุ่งผลประโยชน์ตอบแทนมากกว่าเพื่อนร่วมทีม เกิดการชิงดีชิงเด่นไม่ร่วมมือกันทำงาน นับว่าผิดหลักการทำงานเป็นทีม
การทำงานเป็นทีมจำเป็นต้องขึ้นอยู่กับประสิทธิภาพของการปฏิบัติงานของแต่ละคนในทีม การบริหารงานเป็นทีมจำเป็นต้องรูปแบบการบริหารในลักษณะแนวนอน เพื่อเพิ่มช่องทางการสื่อสาร การให้คุณค่าในภาวะผู้นำของทีมงานตามความสามารถของสมาชิกด้วยการมอบพลังอำนาจในงาน สร้างแรงยึดเกาะในหมู่สมาชิกให้เกิดความรักใคร่ปองดองกันและการเอื้ออาทรช่วยเหลือกันเพื่อเป็นพลังขับเคลื่อนสู่ความสำเร็จของงาน ดังนั้นจุดประสงค์ของการพัฒนาทักษะที่จำเป็นต่อการการทำงานเป็นทีมจึงต้องพิจารณาภาวะผู้นำของสมาชิกในทีมนอกเหนือไปจากภาวะผู้นำทีมด้วยเพื่อให้ได้ผลผลิตที่มีประสิทธิภาพจากทีมงาน
โดยนัยนี้ ภาวะผู้นํา ก็คือคุณสมบัติ เช่น สติปัญญา ความดี งาม ความรู้ความสามารถของบุคคล ที่ชักนําให้คนทั้งหลายมาประสานกัน และพากันไปสู่จุดหมายที่ดีงาม ดังที่กล่าวข้างต้นนั้น
พรหมวิหารเป็นธรรมสําหรับทุกคนที่จะอยู่ร่วมกับผู้อื่นในสังคม เป็นท่าทีของจิตใจที่จะทําให้แสดงออก หรือปฏิบัติต่อผู้อื่นอย่างถูกต้อง โดยสอดคล้องกับสถานการณ์ของคนที่เราเข้าไปเกี่ยวข้อง 4 กรณี คือ
ข้างใน มีใจเที่ยงตรงต่อธรรม ข้างนอก มีความเป็นธรรมเสมอกันต่อทุกคน
พรหมวิหารเป็นหลักธรรมชุดประจําในใจ ถ้าจะให้สมบูรณ์และได้ผล ต้องออกสูภาคปฏิบัติของพรหมวิหาร ซึ่งเรียกว่า สังคหวัตถุ ๔ ได้แก่
หลักธรรมที่กล่าวมาข้างต้น ไม่ว่าจะเป็น พรหมวิหาร, สังคหวัตถุ, สัปปุริสธรรม มิได้จำกัดเฉพาะผู้นำเท่านั้น หากแต่สมาชิกในทีมทั้งหมดก็ควรนำมาปฏิบัติร่วมกันด้วย และนอกจากนั้น ภายในทีมงานหนึ่งๆ อาจมีบุคคลากรหลายช่วงอายุ (Generation) ซึ่งอาจทำให้เกิดปัญหาได้ เพราะแนวคิด มุมมอง และความต้องการที่แตกต่างกันของคนแต่ละรุ่น (Generation gap) ดังนั้นเพื่อให้การทำงานร่วมกันกับผู้ร่วมงานที่มีช่วงอายุต่างกันเป็นไปด้วยดีบนฐานของการเข้าใจและยอมรับซึ่ีงกันและกัน ผู้ร่วมงานควรมีความรู้เกี่ยวกับเบื้องหลัง (Background) ของคนในแต่ละยุค ซึ่งสามารถแบ่งช่วงอายุในแต่ละยุคออกได้เป็น 4 ยุค คือ
Baby Boom เป็นกลุ่มคนที่เกิดในยุคหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ประมาณ พ.ศ. 2489-2504 เป็นกำลังสำคัญในการพัฒนาและฟื้นฟูประเทศหลังเหตุการณ์สงครามโลกยุติ จะเป็นกลุ่มที่มีชีวิตเพื่อการทำงาน เคารพกฎเกณฑ์ มีกติกา มีวินัย มีความทุ่มเทและความอดทน ให้ความสำคัญกับผลงานแม้ว่าจะต้องใช้เวลานานกว่าจะประสบความสำเร็จ อีกทั้งยังมีแนวคิดที่จะต้องทำงานหนักเพื่อสร้างเนื้อสร้างตัว มีความทุ่มเทกับการทำงานให้กับองค์การมาก คนกลุ่มนี้มักจะไม่เปลี่ยนงานบ่อย เนื่องจากมีความจงรักภักดีต่อองค์การอย่างมาก คนกลุ่มนี้จึงเป็นพวกที่ทำงานหนัก ทุ่มเทการทำงานด้วยจิตวิญญาณ (Monozukuri) หามรุ่งหามค่า เมื่อใดก็ตาม ที่คนกลุ่มนี้เคลื่อนตัวไปที่ไหน ก็จะส่งผลให้เกิดการขับเคลื่อน ทั้งทางด้านเศรษฐกิจ และสังคมของพื้นที่นั้นๆ
Generation X เป็นกลุ่มลูกหลานจากกลุ่ม Baby Boom ประมาณ พ.ศ. 2505-2520 เป็นกลุ่มที่ได้รับอิทธิพลการทำงานถ่ายทอดมาจากกลุ่ม Baby Boom ซึ่งได้วางรากฐานไว้แล้วเพื่อการต่อยอด แต่คนกลุ่มนี้ จะเป็นกลุ่มคนที่ทำงานโดยมีความใฝ่ฝันที่อยากจะมีธุรกิจเป็นของตนเอง มีความทะเยอทะยานสูง มีความตั้งใจ ทุ่มเท และทำงานอย่างจริงจัง เป็นกลุ่มคนที่ชอบอะไรง่ายๆ ไม่ต้องเป็นทางการ แต่จะให้ความสำคัญ ในเรื่องความสมดุลระหว่างงานกับครอบครัว (Work-life Balance) มีแนวคิดการทำงานแบบ “รู้ทุกอย่างทำทุกอย่าง” ได้เพียงลำพัง ไม่ต้องพึ่งพาใคร มีความคิดเปิดกว้าง พร้อมรับฟังข้อติติง ความคิดเห็นที่แตกต่าง เพื่อการปรับปรุงและพัฒนาตนเอง ซึ่งปัจจุบันคนกลุ่มนี้กาลังจะก้าวไปสู่ผู้บริหารระดับสูง
Generation Y เป็นกลุ่มคนที่เกิดในช่วง พ.ศ. 2521-2536 คนกลุ่มนี้จะเป็นพวกกินบุญเก่าที่ได้รับจากกลุ่มคนในยุค Baby Boom และ Generation X ที่ได้ปูพื้นฐานและสร้างทางไว้ให้แล้ว คนกลุ่มนี้จึงมีความต้องการอยากได้ที่ทำงานสบายๆ มีความเป็นส่วนตัวสูง มีความสมดุลในชีวิต เป็นยุคอาหารชีวจิตบริโภค เรียกได้ว่า เป็นกลุ่มคนที่เติบโตมาพร้อมกับคอมพิวเตอร์และเทคโนโลยี มี -ลักษณะนิสัยชอบแสดงออก มีความเป็นตัวของตัวเองสูง ไม่ชอบอยู่ในกรอบและไม่ชอบเงื่อนไขที่ผูกพันธ์มากนัก โดยทั่วไปคนกลุ่มนี้ต้องการความชัดเจนในการทำงานว่า สิ่งที่ทามีผลต่อตน เองและองค์การอย่างไร อีกทั้งยังมีความสามารถในการทำงานที่เกี่ยวกับการติดต่อสื่อสาร และยังสามารถทำงานหลาย ๆ อย่างได้ในเวลาเดียวกัน เรียกได้ว่า มีไฟแรงพร้อมที่จะลุยงานได้ทุกเรื่อง
Generation Z เป็นกลุ่มคนที่เกิดช่วง 2537-2552 จะเป็นกลุ่มคนที่มีความสามารถหลากหลาย มีทักษะความสามารถหลายด้าน คนกลุ่มนี้จึงชอบการทำงานแบบอิสระ (Freelance) เป็นกลุ่มคนทำงานหน้าใหม่ไฟแรง แต่ยังอ่อนต่อประสบการณ์ สนุกกับการทำงานเป็นทีม ไม่ชอบอยู่ในกรอบ บางคนอาจยังเรียนไม่จบเสียด้วยซ้าหรือบางคนมีแผนที่จะเรียนต่อ แต่ไม่ชอบเงื่อนไขการทำงานที่มีการผูกมัดตัวเอง เนื่องจากมีความรู้สึกที่ว่าองค์การจะเอารัดเอาเปรียบตน คนกลุ่มนี้จึงชอบการแสดงออก มีความเป็นตัวของตัวเองสูง
สำหรับกลุ่มคนที่เกิดช่วง 2553 เป็นต้นไป จะเป็นกลุ่มที่อยู่ท่ามกลางความผันผวนของเศรษฐกิจและสิ่งแวดล้อมที่มีการเปลี่ยนแปลงอย่างรุนแรง อนาคตจึงเป็นสิ่งที่ไม่แน่นอน
การแก้ไขช่องว่างระว่างวัย
การแก้ไขช่องว่างระหว่างวัย ต้องเข้าใจถึงความแตกต่างในพื้นฐาน (Background) ของแต่ละกลุ่มบุคคล และต้องยอมรับว่าคนเราถูกหล่อหลอมมาไม่เหมือนกัน พิจารณาคนที่มีความเชื่อหรือมีทัศนคติต่อชีวิตที่ไม่เหมือนกัน ก็ไม่ได้หมายความว่าเป็นคนไม่ดีเสมอไป ทุกคนย่อมมีจุดแข็ง จุดอ่อน จุดที่เป็นโอกาส และจุดที่เป็นอุปสรรค ไม่มากก็น้อย จึงต้องให้โอกาสคนๆ นั้นแสดงผลงาน แทนที่จะต่อต้านไม่ยอมรับทุกกรณี ดังนั้น จึงต้องพิจารณาหาจุดแข็ง จุดอ่อน จุดที่เป็นโอกาส และจุดที่เป็นอุปสรรค ของแต่ละคนในแต่ละกลุ่มให้พบ จากนั้นต้องใช้ทักษะในการบริหารความแตกต่าง และเปลี่ยนวิธีในการสื่อสารให้เข้าถึงคนแต่ละกลุ่มที่เราต้องร่วมทำงานด้วย ก็จะทาให้การดาเนินงานเป็นไปด้วยความราบรื่น เข้าใจกัน และทำงานร่วมกันอย่างมีความสุข
ในสังคมไทย การมีสัมมาคาราวะเป็นสิ่งที่สาคัญในวัฒนธรรมไทย การให้เกียรติและให้ความเคารพต่อผู้ใหญ่จึงเป็นสิ่งที่ควรกระทา เมื่อเราให้เกียรติผู้ใหญ่ ผู้ใหญ่ก็จะให้เกียรติเรา หากบังเอิญเรามีตาแหน่งสูงกว่าผู้สูงวัยกว่าเรา ก็จงแสดงความชื่นชมต่อผู้สูงวัย ในฐานะที่มีวัยวุฒิสูงกว่าหรือในด้านการเป็นเสาหลักขององค์การ และจงรับฟัง เมื่อกลุ่มผู้สูงวัยถ่ายทอดประสบการณ์ถึงในอดีตของการต่อสู้ ความพากเพียรในการทำงานจนผ่านพ้นความยากลาบากมาได้ เพราะสิ่งนั้นคือ สิ่งที่คนรุ่นหลังไม่มีและไม่รู้จัก อย่าได้มีมุมมองอย่างเด็ดขาดว่า กลุ่มผู้สูงอายุ คือ หมาล่าเนื้อที่ไม่มีที่ไป แต่การที่พวกเขาทำงานอยู่จนถึงวัยเกษียณหรือเลยวัยเกษียณได้นั้น เป็นเพราะกลุ่มผู้สูงวัยเชื่อในคุณค่าของความมั่นคง และถือความซื่อสัตย์เป็นที่สุด เพื่อให้การร่วมงานเกิดอุปสรรคช่องว่างระหว่างวัยให้น้อยที่สุด สามารถสรุปแนวทางในการทำงานร่วมกับคนในยุคต่างๆ ได้ดังนี้
เมื่อต้องทำงานร่วมกับคนกลุ่ม Baby Boom จงแสดงความนับถือ รับฟัง และเรียนรู้จากประสบการณ์ของคนกลุ่มนี้ แล้ว พยายามปรับใช้ให้เป็นประโยชน์ ไม่ว่าตัวเราจะเก่งกาจหรือจะประสบความสาเร็จเพียงใด เราก็ยังต้องเรียนรู้อยู่เสมอ อย่าได้ทำตัวเป็นน้ำที่เต็มแก้ว รินเท่าไรก็ล้นออกมาหมด อย่าแสดงออกว่าการทำงานหนัก คือ การถูกเอาเปรียบ เพราะคนกลุ่ม Baby Boom จะให้ความสาคัญต่อหลักการทำงาน เห็นคุณค่าต่อการทำงานอย่างทุ่มเท และยึดถือวัฒนธรรมองค์การ หากต้องทำงานในองค์การใหญ่ๆ ที่มีประวัติศาสตร์ยาวนาน ซึ่งบริหารงานโดยคนกลุ่มนี้ ควรพยายามเรียนรู้ถึงวัฒนธรรมองค์การเสียก่อนว่า มีความเป็นมาอย่างไร มีการเจริญเติบโตอย่างไร ก่อนที่จะเสนอความคิดริเริ่มเพื่อการเปลี่ยนแปลงใดๆ
เมื่อต้องทำงานร่วมกับคนกลุ่ม Generation-X จะต้องพูดให้กระชับชัดเจนและไม่อ้อมค้อม เพราะคนกลุ่มนี้จะชอบความตรงไปตรงมา หากเราสามารถสื่อสารได้ใจความและตรงเป้าหมาย เราสามารถใช้ E-mail กับคนกลุ่มนี้ได้ แต่หากเป็นเรื่องใหญ่จริงๆ ควรพูดต่อหน้า เพราะคนกลุ่มนี้ไม่ชอบการถูกบงการ เพียงให้นโยบายกว้างๆ เปิดโอกาสให้คนกลุ่มนี้ได้แก้ปัญหาเองจะดีที่สุด สาหรับผู้บริหารกลุ่ม Baby Boom ควรลดความคาดหวังต่อคนกลุ่ม Generation–X ในการทำงานหนักโดยไม่มีวันหยุดหรือก้าวไปอย่างช้าๆ อย่างรุ่นตนเอง เพราะคนกลุ่มนี้ต้องการชีวิตที่สมดุลและไม่ชอบการอยู่ติดที่
เมื่อต้องทำงานร่วมกับคนกลุ่ม Generation-Y ปัจจุบัน เนื่องจากคนกลุ่มนี้กำลังเป็นวัยทำงาน ดังนั้น กุญแจสำคัญ ในการทำงานร่วมกับคนกลุ่ม Generation–Y คือการให้ความรัก ให้กาลังใจ และให้รางวัล ซึ่งในบริบทขององค์การก็คือ จะต้องมีกลุ่มคนที่คอยให้ความช่วยเหลือเกื้อกูลการทำงานของคนกลุ่มนี้ การจัดให้มีพี่เลี้ยง และมอบหมายงานที่ท้าทายไม่น่าเบื่อ ซึ่งความจงรักภักดีของ กลุ่มคนนี้จะขึ้นอยู่กับความสัมพันธ์ที่มีต่อผู้บริหารที่อยู่เหนือโดยตรง ซึ่งจะต้องทำให้คนกลุ่มนี้มีความรู้สึกว่า ได้รับการเอาใจใส่ดูแลจากผู้บริหาร โดยอาจจะเริ่มจากสิ่งเล็กๆ น้อยๆ เช่น การจัดทำนามบัตรให้ การให้โอกาสได้แสดงความคิดเห็นในการเข้าร่วมประชุมในระดับบริหาร เป็นต้น ซึ่งจะทำให้คนกลุ่มนี้ มีความรู้สึกว่าตัวเองมีค่าจะเป็นการผูกใจให้อยู่ร่วมกับองค์การนานๆ สิ่งที่ผู้บริหารควรคำนึงในการร่วมงานกับคนกลุ่มนี้คือ การยืดหยุ่นเรื่องสถานที่ทำงาน สามารถทำงานทางอินเทอร์เนต หรือทำงานอยู่ที่บ้านได้ โดยผลงานยังคงยอดเยี่ยมเหมือนเดิมการจัดอบรมให้พนักงานอย่างสม่ำเสมอ จากผู้มีประสบการณ์อย่างแท้จริงเพื่อเพิ่มเติมความรู้ และทักษะใหม่ๆต้องมีความชัดเจนในการจัดการจากผู้บริหารระดับสูงหรือผู้มีอำนาจในการแก้ไขปัญหาได้จริงและรวดเร็ว ต้องให้ความชัดเจนในขอบเขตหน้าที่การงานที่ต้องรับผิดชอบดำเนินการในการทำงานอย่างเต็มที่ เพื่อที่จะให้ผลงานออกมาตามที่องค์การต้องการ โดยพร้อมที่จะให้หัวหน้าตรวจสอบได้ตลอดเวลา ดังนั้น ผู้บริหารระดับสูง ไม่ควรปล่อยให้คนกลุ่ม Generation–Y ที่เป็นคนรุ่นใหม่ที่มีศักยภาพสูง หลุดออกจากองค์การไป ควรหาช่องทางหรือโอกาสใหม่ๆ ในการทำงาน เพื่อดึงดูดคนกลุ่มนี้ไว้ จะเป็นการเพิ่มผลประโยชน์ให้แก่องค์การ ทั้งยังเป็นการเพิ่มประสิทธิภาพให้แก่พนักงานในองค์การอีกด้วย
เมื่อต้องทำงานร่วมกับคนกลุ่ม Generation-Z ซึ่งมาพร้อมกับนวัตกรรมใหม่ๆ ที่ทันสมัย การเข้าร่วมทำงานกับคนกลุ่มนี้ต้องลองท้าทายคนกลุ่มนี้ด้วยภารกิจใหม่ๆ คนกลุ่มนี้จะชอบการเป็นคนสำคัญ การเพิ่มความรับผิดชอบเป็นเสมือนการให้คำชม ควรเปิดโอกาสให้คนกลุ่มนี้ได้แสดงความคิดเห็นของตนเอง ยอมรับให้เป็นส่วนหนึ่งในทีม ผู้ใหญ่ที่ยอมรับความคิดเห็นของคนกลุ่มนี้ ก็จะได้รับการยอมรับจากคนกลุ่มนี้เช่นกัน คนกลุ่มนี้จึงชอบให้ผู้บริหารหรือหัวหน้าแสดงออกต่อสิ่งที่ตนเองกำลังทำ เพราะความรู้สึกและความคิดเห็นของเพื่อนร่วมงานมีผลต่อคนกลุ่มนี้มาก
Built with Mobirise