การวางแผนการเงินมิได้มีความสำคัญเฉพาะการทำโครงการ หรือการดำเนินงานทั้งภาครัฐและเอกชนเท่านั้น แม้แต่ในการใช้ชีวิตของแต่ละบุคคล และการใช้ชีวิตครอบครัว ก็มีความจำเป็นต้องมีการวางแผนเช่นกัน โดยเริ่มต้นคล้ายกับการวางแผนโครงการ คือการกำหนดเป้าหมายของชีวิต จากนั้นจึงพิจารณาถึงกระบวนการ ขั้นตอนที่ต้องกระทำเพื่อนำชีวิตตนเอง หรือชีวิตครอบครัวไปสู่เป้าหมายนั้น โดยมีเงินเป็นปัจจัย (แม้ในบางครั้ง อาจเผลอเข้าใจว่าเงินคือเป้าหมาย) เพราะแท้ที่จริงแล้ว บุคคลมิได้มีความสุขจากเงินโดยตรง แต่ใช้เงินเป็นปัจจัยแลกเปลี่ยน ให้เป็นความสุขในรูปแบบต่างๆ ตามเป้าหมาย หรือการให้ความสำคัญของตน เช่น บางคนอยากมีทรัพย์สินสิ่งของ ก็ใช้เงินแลกเปลี่ยนเป็นข้าวของ ตามความต้องการ ความสำคัญในใจของตน แต่บางคนก็ให้ความสำคัญกับสัมพันธภาพ ความสุขของบุคคลรอบตัว ก็อาจใช้เงินเพื่อซื้อหาสิ่งของ และบริการต่างๆ เพื่อดูแลคนที่ตนรัก 


แต่ก็ไม่ได้หมายความว่า ความสุข และเป้าหมายชีวิตทุกอย่าง จะต้องแลกเปลี่ยนด้วยเงินตราเท่านั้น บุคคลผู้ทำความเข้าใจชีวิตของตนอย่างถ่องแท้ อาจพบว่า มีความสุขอีกหลายรูปแบบ ที่ละเอียดประณีต ซึ่งสามารถทำให้เกิดขึ้นได้โดยไม่ต้องอาศัยเงินทอง เช่น การให้เวลากับครอบครัว การพูดคุยเข้าอกเข้าใจ ดูแลเอาใจใส่กันในหมู่ญาติพี่น้อง หรือแม้แต่การทำงานที่ตนรักและเห็นคุณค่า


คนบางคนไม่เห็นโอกาสในการได้ความสุขอย่างอื่น นอกเหนือจากความสุขทื่แลกด้วยเงินทอง จึงทุ่มเทชีวิตทั้งหมดเพื่อให้ได้มาซึ่งเงินตรา และหวังว่า มันจะสามารถนำความสุขมาให้ หรืออย่างน้อย ก็ช่วยคุ้มกันตนให้รอดพ้นจากความทุกข์ เช่นการถูกทอดทิ้ง การไม่ได้รับการยอมรับ หรือแม้แต่ความเจ็บป่วยชรา ความสูญเสีย และความตาย แต่สุดท้าย เงินก็ไม่สามารถตอบสนองความ ต้องการเหล่านั้นได้จริง มิหนำซ้ำ การวิ่งหา เงิน ก็กลายเป็นทั้งหมดของชีวิต ที่ถูกใช้หมดเปลืองไปอย่างน่าเสียดาย

ความคิดที่ผิดพลาดอาจอยู่ที่ความเข้าใจว่า เมื่อใดหาเงินได้เกินกว่าความต้องการของตนก็จะเป็นสุข จึงทุ่มเทกำลังเพื่อหาเงินให้ถึงเป้า แต่ลืมที่จะพิจารณาความต้องการของตนให้อยู่ในขอบเขตของความสมเหตุสมผล (ต้องการแบบฉันทะที่มุ่งคุณค่าแท้ มิใช่ความต้องการแบบตัณหา ที่ปรารถนาสิ่งเสพไม่สิ้นสุด) เพราะหากความต้องการของตนยังคงเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ แล้วใช้จ่ายสร้างหนี้สินไว้เป็นภาระในอนาคต โอกาสที่จะหารายได้ มาให้ได้เกินกว่า หรือแม้แค่ให้เพียงพอกับรายจ่ายที่ไม่หยุดยั้ง ก็อาจเป็นเรื่องยากของใครบางคนไปจนวันตาย แม้แต่ค่ารักษาพยาบาลของตนก็ยังกลายเป็นหนี้สิน เป็นภาระต่อไป อย่างกล้ำกลืน

หลายคนคิดว่าจะแก้ปัญหาด้วยการตั้งเป้าหมายว่าจะทุ่มเทเวลาช่วงหนึ่งของชีวิตให้กับการทำงาน เพื่อหาเงินให้เพียงพอที่จะเลี้ยงชีวิตที่เหลือของตนและครอบครัว หรือหาทางให้ “เงินทำงาน” ผ่านวิธีการลงทุนรูปแบบต่างๆ (Passive income) แล้วตนจะได้หยุดทำงานก่อนจะแก่ (การเกษียณเร็ว) เพื่อเอาเวลาชีวิตที่เหลือไปใช้เงิน เพื่อหาความสุขให้กับชีวิต แล้วเรียกสภาวะนี้ว่า การมีอิสรภาพทางการเงิน แต่ในความเป็นจริงก็อาจไม่ง่าย หากปราศจากความรู้ความแข้าใจและข้อมูลที่ถูกต้อง และไม่มีการวางแผนที่ดีตั้งแต่ต้น และแม้มีแผนที่ดี หากขาดวินัยทางการเงิน ก็อาจไม่ประสบความสำเร็จตามแผนที่วางไว้

และแม้ว่าจะสามารถหาทางให้เงินทำงานได้โดยไม่ต้องทำงานประจำ (Passive income) หลายคนก็พบกับคำถามต่อไปอีกว่า จะใช้เงินที่มี ทำชีวิตที่เหลือให้มีความสุขที่แท้จริงได้อย่างไร บางคนมีเวลาว่างทุกวันไม่ต้องทำงาน แต่ก็เบื่อหน่ายกับเวลาที่มีมากมายอย่างไร้เป้าหมาย, บางคนมีเงินมากมาย ได้ไปเที่ยวทุกที่ที่เคยฝันไว้แล้ว ก็ไม่รู้จะไปไหนต่อดี ฯลฯ แต่บางคนก็ใช้โอกาสที่มีอิสรภาพหรือความมั่นคงทางการเงิน ในการทำสิ่งที่รัก ทำงานที่ชอบได้อย่างจริงจัง (ไม่ว่าจะเป็นงานประจำ หรืองานส่วนตัวก็ตาม) ให้เกิดประโยชน์และความสุขทั้งแก่ตนเองและผู้อื่นได้ และเป็นการทำงานที่ไม่ต้องกังวลว่าจะได้รายได้มากน้อยเพียงใด จะพอใช้หนี้หรือเปล่า แต่ทำงานด้วยใจรัก และมุ่งเป้าไปที่ตัวงานได้อย่างเต็มที่ แทนที่จะทำงานเพียงเพื่อหวังผลตอบแทน

แม้เงินจะไม่ใช่เป้าหมายของชีวิต แต่ก็เป็นปัจจัยที่สำคัญในการนำไปสู่เป้าหมาย หากบุคคลใดมีความรู้ มีการวางแผน และมีวินัยการเงินที่ดี ก็สามารถบริหารจัดการให้เกิดความมั่นคงและทำให้ชีวิตเป็นอิสระจากความกังวลว่าจะมีเงินพอไหม จะใช้หนี้ได้เมื่อใด แล้วใช้เงินที่มีเป็นปัจจัยในการพัฒนาชีวิต และสร้าง ความสุขอย่างเหมาะสมตามเป้าหมายที่ดีงามของตน