ร่าง แนวคิด
การสร้างเสริมสุขภาวะองค์รวม

การพัฒนาสุขภาวะ  ในทุกช่วง ทุกสถานการณ์  ของทุกชีวิต
ตั้งแต่  ก่อน..เกิด  จนถึง  หลัง..ตาย


1. สาธารณ-สุข - ภาวะ - องค์รวม - แนวพุทธ

Mobirise

การพัฒนาชีวิตให้มีสุขภาวะองค์รวม คือการพัฒนาองค์ประกอบของการดำเนินชีวิตให้เจริญงอกงามขึ้นอย่างประสานสัมพันธ์สอดคล้อง ส่งผลเกื้อกูลกันไปด้วยดีทั้งระบบ ซึ่งประกอบด้วยพัฒนาการ 4 ด้าน (ภาวนา 4) คือ กาย ศีล จิต ปัญญา

การพัฒนากาย ไม่ใช่ให้กายเติบโต แต่หมายถึงการใช้กายให้สัมพันธ์สอดคล้องกับสิ่งแวดล้อมทางกายภาพอย่างสร้างสรรค์ เกิดประโยชน์ เช่นการเลือกเสพบริโภคสิ่งที่ดี เข้าสู่ชีวิตของตน รวมถึงการสร้างสรรค์สภาพแวดล้อมให้เอื้อต่อการพัฒนาชีวิตของตนและสังคมได้

การพัฒนาศีล ไม่ใช่เพียงการปฏิบัติตามหลักจารีต ศาสนา แต่หมายถึงการพัฒนาความสัมพันธ์กับสังคม เพื่อนมนุษย์ ให้เป็นไปในทางช่วยแก้ปัญหา และสร้างสรรค์สังคมที่เกื้อกูลต่อการพัฒนาชีวิต ทั้งในระดับครอบครัว เพื่อนร่วมงาน ญาติพี่น้อง

การพัฒนาจิต คือการฝึกอบรมให้จิตใจมีสุขภาพจิตดี มีศักยภาพในการทำกิจต่างๆ ไม่ซึมเซาซัดส่าย อีกทั้งยังประกอบไปด้วยคุณธรรม ความดีงามต่างๆ เช่น เมตตา กรุณา ฉันทะ หมั่นเพียร เข้มแข็ง อดทน จดจ่อ สดชื่น

การพัฒนาปัญญา คือความรู้เข้าใจสิ่งทั้งหลายถูกต้องตามความเป็นจริง สามารถนำความรู้ความคิดมาประยุกต์ใช้แก้ปัญหา สร้างสรรค์สิ่งต่างๆ รวมทั้งในการบริหารจัดการดำเนินการต่างๆ เพื่อการพัฒนาตนและสังคมยิ่งขึ้นไป

 (คลิกเพื่ออ่านหนังสือ สุขภาวะองค์รวมแนวพุทธ)

Mobirise

สุขภาวะองค์รวมของชีวิต เป็นสิ่งที่ต้องสร้าง ทั้งในระดับปัจเจก และในระดับสาธารณะ ด้วยความเข้าใจที่ถูกตรง รอบด้าน ทั้งทางกาย สังคม จิตใจ และปัญญา

สุขภาวะที่แท้ ในระดับบุคคล มิใช่การสนองความต้องการของตน ที่อยากกิน อยากดู ตามใจ เช่นคนกินเหล้าเมายามีความสุข  แต่ก็มิใช่การยืดอายุให้ยาวนานอย่างไร้ความหมาย 

สุขภาวะที่แท้ในระดับสังคม มิใช่หมายเอาการพัฒนาเทคโนโลยีที่ก้าวล้ำ เพื่อต่อสู้โรคภัยที่เกิดขึ้นแล้ว เป็นที่หมาย โดยไม่ใส่ใจต่อต้นเหตุที่มนุษย์สร้างขึ้นเอง ทั้งทางด้านพฤติกรรมการใช้ชีวิต สภาพแวดล้อม และระบบสังคม

หาก สาธารณสุข จะหมายถึงการสร้างสุขภาวะองค์รวมให้แก่ผู้คนสาธารณะโดยไม่แบ่งแยก งานสาธารณสุขก็เป็นงานที่สอดคล้องกับพุทธประสงค์ ที่มุ่งหมายดับทุกข์ และพัฒนาความสุขที่ยั่งยืนให้เกิดขึ้นแก่ทุกสรรพชีวิต ....  (คลิกเพื่ออ่านหนังสือ สุขภาวะองค์รวมแนวพุทธ)

Mobirise

กรณีศึกษา 
ศาสตราจารย์เกียรติคุณ นายแพทย์ สุด แสงวิเชียร
  

(โครงเรื่องบางส่วนดัดแปลงคล้ายเรื่องจริง) 


จิตวิญญาณของหมอ กับการให้

Mobirise

กรณีศึกษา : นพ.สงวน นิตยารัมพงศ์





งานสาธารณสุข กับการจัดตั้งวางระบบสังคม

Mobirise

It's Time to Focus on Health Prevention and Promotion | Derek Yach | TEDxMonteCarlo



งานเสริมสร้างสุขภาวะ
กับงานซ่อมแซมความเจ็บป่วย


2. การสร้างเสริม สุขภาวะองค์รวม เชิงรุก 

Mobirise

ร่างแนวคิด ระบบการจัดการอบรม เพื่อพัฒนาบุคลากร และสร้างเสริมสุขภาวะองค์รวม


ความสุขในชีวิตและการทำงาน เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นได้ ด้วยการฝึกฝนและสร้างเหตุปัจจัยด้วยตนเอง เพื่อเตรียมตัวให้พร้อมสำหรับการใช้ชีวิตอย่างมีเป้าหมาย มีความสุข และยิ่งกว่านั้น คือมีคุณค่า ในการสร้างเสริมส่งต่อความสุขแก่ผู้อื่นในสังคม ตั้งแต่ระดับครอบครัวไปจนถึงการร่วมสร้างสุขภาวะองค์รวมในระบบสาธารณสุข

วัตถุประสงค์

        1. เพื่อพัฒนาบุคลากรภายในวงงานสาธารณสุข  (กรอบสีน้ำเงิน)

              1.1  ให้มีความตระหนักในการพัฒนาสุขภาวะองค์รวม

              1.2   มีทักษะในการพัฒนาสุขภาวะองค์รวมของตนเองอย่างยั่งยืน

              1.3  มีพื้นฐาน และประสบการณ์ในการสร้างเสริมสุขภาวะองค์รวมให้เกิดขึ้นในสังคม

     2. เพื่อสร้างเสริมสุขภาวะองค์รวม ในระดับชุมชน  (กรอบสีเขียว)

              2.1   ให้สังคมตระหนักถึงความสำคัญในการสร้างเสริมสุขภาพเชิงรุก

              2.2  ให้ความรู้แก่คนทุกวัยในสังคม เพื่อให้สามารถสร้างเสริมสุขภาวะองค์รวมของตนและครอบครัวได้

              2.3  เพื่อส่งเสริมให้เกิดเครือข่าย บ้าน - วัด - โรงพยาบาล ในการสร้างเสริมสุขภาวะองค์รวม

Mobirise

ร่างแนวทางในการพัฒนา นักศึกษาแพทย์

     1. การพัฒนาบุคลากรภายในวงงานสาธารณสุข  (กรอบสีน้ำเงิน)

          1.1 นศ.พ. ชั้นปี 1 - 2 เข้ารับการอบรมหลักสูตร “ฺBasic LIFE skills” (หลักสูตรบังคับ)

          1.2 นศ.พ. ชั้นปี Tx - Ty “เลือก” เข้ารับการอบรมหลักสูตรในหมวด กาย, ศีล, จิต, ชีวิต  ตามอัธยาศัย

          1.3 นศ.พ. ชั้นปี Ty - Tz “เลือก” เข้ารับการฝึกในฐานะ ผู้ช่วยกระบวนกร ในหลักสูตรการสร้างเสริมสุขภาวะ องค์รวม (กรอบสีเขียว - รวมถึงหลักสูตรในข้อ 1.1 และ 1.2 สำหรับรุ่นน้องด้วยก็ได้) 

           1.4  บัณฑิตมีศักยภาพในการใช้ชีวิตและการทำงานอย่างมีความสุข และมีส่วนในการสร้างสุขภาวะองค์รวมให้แก่สังคมได้ ไม่ว่าจะอยู่ในบทบาทหน้าที่ใดในสังคม สมนาม "ปัญญาของแผ่นดิน"

    2. สร้าง platform ในการจัดกิจกรรมเพื่อเสริมสร้างสุขภาวะองค์รวมแก่กลุ่มเป้าหมายในทุกช่วงวัย

          2.1  กิจกรรมที่จัดโดยบุคลกรภายในของ รพ.ศิริราช เช่น หลักสูตร Stress management

          2.2  กิจกรรมที่จัดโดยคณะพระวิทยากรของ มจร. และ กลุ่มอาสาคิลานธรรม เช่น งานภาวนาด้วยรัก

          2.3  กิจกรรมที่พัฒนาขึ้นใหม่ เช่น หลักสูตร “ฺBasic LIFE skills” 

          2.4   กิจกรรมของเครือข่ายวิทยากรอาสา ที่ได้รับการคัดเลือก/ตรวจสอบ แล้วนำมาปรับให้เหมาะสม เช่น 

                - โรงเรียนพ่อแม่ (เสถียรธรรมสถาน)
                - ธรรมะบำบัดความเจ็บป่วยได้จริงหรือ (ภาคีเครือข่าย สวนโมกข์กรุงเทพฯ)
                - เผชิญความตายอย่างสงบ (เสมสิกขาลัย)
                - โยคะภาวนา (เครือข่ายชีวิตสิกขา)
                - หลักสูตรจิตตภาวนากับการเยียวยารักษาจิตใจ (ศูนย์จิตตปัญญาศึกษา มหาวิทยาลัยมหิดล)
                - ก่อนจากลา - หลังจากตาย  (วัดญาณเวศกวัน)
                - เกมไพ่ไขชีวิต, สมุดเบาใจ, แคร์คลับ,​ เผชิญความตายอย่างสงบ (Peaceful death)

         (กิจกรรม ข้อ 2.1 - 2.3  เปิดโอกาสให้ นศ.พ. เข้าร่วมเป็นผู้ช่วยกระบวนกร เพื่อเก็บเครดิตตามข้อ 1.3


3. ตัวอย่าง กิจกรรมเพื่อเสริมสร้างสุขภาวะองค์รวม

แก่กลุ่มเป้าหมายในทุกช่วงวัย

"ตามรอย... คู่มือชีวิต"

Mobirise

ชีวิตมนุษย์ ไม่เหมือนเครื่องใช้ไฟฟ้า ที่เมื่อเราซื้อมาใหม่ ก็มี คู่มือ มาให้ด้วย เพื่อบอกว่าอุปกรณ์นั้นใช้อย่างไร ทำอะไรได้บ้าง อีกทั้งเมื่อมีปัญหาจะแก้ไขอย่างไร หรือต้องไปปรึกษาใครที่ไหน

ทว่า หลายครั้ง หลายชีวิต ถูกใช้โดยไร้จุดหมาย หรือเป็นไปเพียงเพื่อการหาเลี้ยงชีวิต โดยไม่รู้ว่าจะสร้างภาวะอันเป็นสุขให้แก่ตน และคนรอบข้าง ในแต่ละช่วงเวลาของชีวิตตนอย่างไร มิหนำซ้ำ ยามเมื่อประสบปัญหา ก็ไม่รู้จะหาทางออก ปฐมพยาบาลชีวิตตนเองอย่างไร ....  (คลิก เพื่ออ่านหนังสือ คู่มือชีวิต)

"ตามรอย... คู่มือชีวิต"  เป็น platform ที่สร้างโอกาสให้เราได้หันกลับมาร่วมกันหาทางพัฒนา ชีวิต ในทุกช่วงตอน ให้สมคุณค่า ของการมีชีวิต ....

Mobirise

หลักสูตรการเรียนรู้ออนไลน์ : "ตามรอย... คู่มือชีวิต"
จำนวนบทเรียน        : 10 บทเรียน ไม่ต่อเนื่อง
                                  (เลือกบทเรียนได้ตามอัธยาศัย)
รูปแบบการเรียนรู้    : ศึกษาสื่อออนไลน์
                                   ร่วมกับการจัดกิจกรรมออนไลน์
                                   และกิจกรรมในพื้นที่จริงตามกำหนดเวลา

ช่วงวัย แห่งการเรียนรู้

  1. คู่มือ.. นักเรียน
    ชวนเด็กๆ ให้สนุกกับการแสวงหาความรู้ เพื่อการพัฒนาตนเองและผู้คนรอบตัว
    กลุ่มผู้เรียน                   :   นักเรียนระดับประถม - มัธยมศึกษา และผู้ปกครอง
  2. คู่มือ.. นักศึกษา และคนทำงาน
    เตรียมพร้อมกับการเป็น "บัณฑิต" การทำงาน และการใช้ชีวิต
    เพื่อให้งานก็ได้ผล คนก็เป็นสุข (ทั้งคนเอง ผู้ร่วมงาน และคนที่บ้าน)
    กลุ่มผู้เรียน : ผู้เตรียมตัวเข้าสู่โลกแห่งการทำงาน และคนวัยทำงาน
  3. คู่มือ.. สู่อิสรภาพทางการเงิน
    การวางแผนชีวิต และแผนการเงิน เพื่อให้เงินเป็นปัจจัยนำพาชีวิตไปสู่เป้าหมาย
    กลุ่มผู้เรียน                      :  ผู้เตรียมตัวเข้าสู่โลกแห่งการทำงาน และคนวัยทำงาน 
  4. คู่มือ.. ความรัก และการสร้างครอบครัว
    เตรียมความพร้อมเพื่อสร้างความรักและครอบครัวที่มีความสุข และไม่สร้างความทุกข์ 
    อีกทั้งยังสามารถชี้ทางชีวิตใหม่ให้เติบโตได้อย่างมั่นคงและงอกงาม
    กลุ่มผู้เรียน                      :  บุคคลทั่วไป อายุ 18 ปี ขึ้นไป 
  5.  คู่มือ.. การสื่อสาร
    จุดเริ่มต้นของการพัฒนาทักษะสำคัญในชีวิตประจำวัน
    ที่มีศักยภาพได้มากกว่าที่คิด และเป็นปัญหาได้มากกว่าที่เห็น
    กลุ่มผู้เรียน                     :  บุคคลทั่วไป อายุ 18 ปี ขึ้นไป 
  6. คู่มือ.. สร้างสุขภาวะ 
    วิธีการสร้างความสุขอย่างเป็นองค์รวม ทั้งทางกาย ใจ และสังคมรอบตัว
    กลุ่มผู้เรียน                      : บุคคลทั่วไป อายุ 18 ปี ขึ้นไป 
  7. คู่มือ.. ผู้ป่วย  (ญาติผู้ป่วย, ผู้ดูแลผู้ป่วย, และว่าที่ผู้ป่วย)
    แนวทางสำหรับผู้ป่วย และผู้ดูแลผู้ป่วย เพื่อรักษาทั้งกาย และใจ 
    กลุ่มผู้เรียน                      :  ผู้ป่วย และผู้ดูแลผู้ป่วย
  8. คู่มือ.. เดินทางสู่ความตายอย่างงดงาม
    แนวทางในการเตรียมพร้อมสำหรับความตาย ในฐานะที่เป็นฉากสุดท้ายของชีวิต
    กลุ่มผู้เรียน                      :  บุคคลทั่วไป อายุ 18 ปี ขึ้นไป 
  9. คู่มือ.. ผู้สูญเสีย
    เรียนรู้การรักษาใจหลังการสูญเสียบุคคลอันเป็นที่รัก เพื่อการดำรงอยู่ต่อไปโดยลำพัง
    กลุ่มผู้เรียน                      :  บุคคลทั่วไป อายุ 18 ปี ขึ้นไป 
Mobirise

การพัฒนาชีวิตให้มีสุขภาวะองค์รวม คือการพัฒนาองค์ประกอบของการดำเนินชีวิตให้เจริญงอกงามขึ้นอย่างประสานสัมพันธ์สอดคล้อง ส่งผลเกื้อกูลกันไปด้วยดีทั้งระบบ ซึ่งประกอบด้วยพัฒนาการ 4 ด้าน (ภาวนา 4) คือ กาย ศีล จิต ปัญญา

การพัฒนากาย ไม่ใช่ให้กายเติบโต แต่หมายถึงการใช้กายให้สัมพันธ์สอดคล้องกับสิ่งแวดล้อมทางกายภาพอย่างสร้างสรรค์ เกิดประโยชน์ เช่นการเลือกเสพบริโภคสิ่งที่ดี เข้าสู่ชีวิตของตน รวมถึงการสร้างสรรค์สภาพแวดล้อมให้เอื้อต่อการพัฒนาชีวิตของตนและสังคมได้

การพัฒนาศีล ไม่ใช่เพียงการปฏิบัติตามหลักจารีต ศาสนา แต่หมายถึงการพัฒนาความสัมพันธ์กับสังคม เพื่อนมนุษย์ ให้เป็นไปในทางช่วยแก้ปัญหา และสร้างสรรค์สังคมที่เกื้อกูลต่อการพัฒนาชีวิต ทั้งในระดับครอบครัว เพื่อนร่วมงาน ญาติพี่น้อง

การพัฒนาจิต คือการฝึกอบรมให้จิตใจมีสุขภาพจิตดี มีศักยภาพในการทำกิจต่างๆ ไม่ซึมเซาซัดส่าย อีกทั้งยังประกอบไปด้วยคุณธรรม ความดีงามต่างๆ เช่น เมตตา กรุณา ฉันทะ หมั่นเพียร เข้มแข็ง อดทน จดจ่อ สดชื่น

การพัฒนาปัญญา คือความรู้เข้าใจสิ่งทั้งหลายถูกต้องตามความเป็นจริง สามารถนำความรู้ความคิดมาประยุกต์ใช้แก้ปัญหา สร้างสรรค์สิ่งต่างๆ รวมทั้งในการบริหารจัดการดำเนินการต่างๆ เพื่อการพัฒนาตนและสังคมยิ่งขึ้นไป

 (คลิกเพื่ออ่านหนังสือ สุขภาวะองค์รวมแนวพุทธ)


4. ตัวอย่าง กิจกรรมเพื่อเสริมสร้างสุขภาวะองค์รวม

แก่กลุ่มนักศึกษาแพทย์แผนไทยประยุกต์

Mobirise

หลักสูตรการเรียนรู้ออนไลน์ : "ทักษะชีวิต และการทำงาน"
จำนวนบทเรียน        :  14  บทเรียนต่อเนื่อง
เวลาเฉลี่ยต่อบท      :  3 - 5    ชั่วโมง
รูปแบบการเรียนรู้   : ศึกษาสื่อออนไลน์
                                  ร่วมกับการจัดกิจกรรมออนไลน์
                                  และกิจกรรมในพื้นที่จริงตามกำหนดเวลา

  1. ฉัน.. จึงมาหาความหมาย
    Obj. : เป้าหมายของการศึกษา คือการ (ได้) ทำงาน เท่านั้นหรือ ?
    Act. : ล้อมวงสนทนา ตามหาคุณค่าชีวิต
  2. ก้าวแรกสู่.. การฝึก - งาน  
    Obj. :  แนวคิดพื้นฐานในการใช้ชีวิตและการทำงาน
    Act. :  The interview
  3. ปัญหา - จุดเริ่มแห่งการสร้างสรรค์  
    Obj. :  เทคนิค วิธีการคิด เพื่อการจัดการปัญหาตามแนวอริยสัจ
    Act. :   ปัญหาในฝ่ายผลิตยาน้ำ
                ร่างโครงการปรับปรุงสภาพแวดล้อมในการทำงาน
  4. โครงการ - การคิด และการจัดการความรู้ 
    Obj. :  การทำงานโครงการ, การจัดการความรู้, Big data, AI
    Act. :  วางแผนการดูงาน Influencing workplace design
  5. เวลา - ของขวัญล้ำค่า .. ที่หล่นหาย 
    Obj. :  คุณค่าของเวลา และเทคนิคการบริหารเวลาส่วนบุคคล
    Act. :  Time planner & Time tracker
  6.  คน - ทรัพยากรเพื่อการผลิต หรือ ชีวิตเพื่อการพัฒนา
    Obj. :  การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ในยุคศตวรรษที่ 21
    Act. :  Coaching - The challenge project
  7. งาน - การทำงานอย่างเป็นระบบ
    Obj. :  ระบบงาน และกระบวนการทำงาน
    Act. :  กระบวนการ เตรียมการ ดูงาน  Influencing workplace design
  8. เงิน - เป้าหมายอันล้ำค่า หรือเครื่องมือสู่คุณค่าแท้
    Obj. :  การวางแผน และการบริหารการเงิน
    Act. :  ประชุมสรุปงาน : การดูงาน, The challenge project
  9. Life simulation : Game of life  
    Obj. :  คุณค่า เป้าหมาย และความสุข ของชีวิต และการทำงาน
            :  ความหมาย คุณ-โทษ ของ เงิน ในฐานะปัจจัยหรือเป้าหมายของชีวิต
            :  ความมั่นคงทางการเงิน, อิสรภาพทางการเงิน, วินัยทางการเงิน
            :  การบริหารการเงินส่วนบุคคล : การวางแผนเกษียณ, การออม การลงทุน, การแก้ปัญหาหนี้สิน
    Act. :  เกมชีวิต

    --------------------------------
    Melody of lives : ค่ายฝึกทักษะการพัฒนาชีวิต และการทำงานร่วมกัน 
    (วัตถุประสงค์ ตามกรอบสีชมพู)
    --------------------------------

  10. เล่าเรียน ทำงานกันไป ชีวิต ได้อะไร
    Obj. :  ชีวิตนี้เพื่องาน งานนี้เพื่อธรรม
    Act. :  กลเกมการเมือง
  11. ฉัน.. จึงมาหาความหมาย (ภาค 2)_ปัญญาของแผ่นดิน 
    Obj. :  การพัฒนาที่ยั่งยืน : ธรรมานามัย
, เศรษฐกิจพอเพียง, ธรรมาภิบาล
    Act. :  โต้สาระวาที / แสดงวิสัยทัศน์
  12. กระบี่อยู่ที่ใจ
    Obj. :  ไหวพริบในการจัดการอารมณ์ เพื่อจัดการปัญหา
    Act. :  ดัด-จริต  & Mood tracker
  13. ปกครองตนเอง : วินัย มารยาท บุคลิกภาพ ความปลอดภัยในการใช้ชีวิตและการทำงาน
    Obj. :  ทฤษฎีนิสัย กับเทคนิคการสร้างวินัย 
    Act. :  การอบรมเชิงปฏิบัติการเพื่อการพัฒนาบุคลิกภาพ
  14. การสื่อสาร เพื่อการสร้างสรรค์ พัฒนา เยียวยา ส่งเสริม ซ่อมสร้าง อย่างมีประสิทธิภาพ
    Obj. :  ทักษะการสื่อสารในการทำงาน
    Act. :  จำลองสถานการณ์การทำงาน

    --------------------------------
    โครงการจิตอาสา สร้างสรรค์นวัตกรรม
    --------------------------------


    --------------------------------
    ซินแสน้อย ฝ่ายุทธภพ : ค่ายฝึกทักษะการพัฒนาชีวิต และการทำงานร่วมกัน  
    (วัตถุประสงค์ ตามกรอบสีฟ้า)  
    --------------------------------


ภาพตัวอย่างกิจกรรม กลุ่มนักศึกษาแพทย์แผนไทยประยุกต์

Design a site - See it