ไปยังหน้า : |
ทุกมาติกา เป็นการแสดงแม่บทของรูปธรรมทั้ง ๒๘ รูป เป็น ๒ ส่วน หรือเป็นคู่ ๆ หมายความว่า มีประเภทที่ตรงข้ามกัน เมื่อจำแนกรูปธรรมทั้งหมดออกเป็นคู่ ๆ แล้ว มี ๑๑ คู่ดังต่อไปนี้
รูป ๒๘ แบ่งเป็น ๑๑ คู่
คู่ที่ ๑ อัชฌัตติกรูป กับ พาหิรรูป
คู่ที่ ๒ วัตถุรูป กับ อวัตถุรูป
คู่ที่ ๓ ทวารรูป กับ อทวารรูป
คู่ที่ ๔ อินทริยรูป กับ อนินทริยรูป
คู่ที่ ๕ โอฬาริกรูป กับ สุขุมรูป
คู่ที่ ๖ สันติเกรูป กับ ทูเรรูป
คู่ที่ ๗ สัปปฏิฆรูป กับ อัปปฏิฆรูป
คู่ที่ ๘ อุปาทินนรูป กับ อนุปาทินนรูป
คู่ที่ ๙ สนิทัสสนรูป กับ อนิทัสสนรูป
คู่ที่ ๑๐ โคจรัคคาหกรูป กับ อโคจรัคคาหกรูป
คู่ที่ ๑๑ อวินิพโภครูป กับ วินิพโภครูป
คณาจารย์อภิธรรมในประเทศไทย มีอาจารย์วรรณสิทธิ ไวทยะเสวีรุ.๔๘๖ เป็นต้นได้แสดงรูปวิภาคนัยโดยทุกมาติกาไว้ดังต่อไปนี้
ทุกมาติกา เป็นการแสดงแม่บทของรูปธรรมทั้ง ๒๘ รูป แบ่งเป็น ๒ ส่วน หรือเป็นคู่ ๆ คือ มีประเภทที่ตรงกันข้าม เมื่อจำแนกรูปธรรมทั้งหมดออกเป็นคู่ ๆ แล้วมี ๑๑ คู่
องค์ธรรมของรูป ๑๑ คู่
ปสาทรูป ๕ จัดเป็น อัชฌัตติกรูป รูปที่เหลือ ๒๓ รูป จัดเป็น พาหิรรูป
ปสาทรูป ๕ หทยวัตถุ ๑ จัดเป็น วัตถุรูป รูปที่เหลือ ๒๒ รูป จัดเป็น อวัตถุรูป
ปสาทรูป ๕ วิญญัติรูป ๒ จัดเป็น ทวารรูป รูปที่เหลือ ๒๑ รูป จัดเป็น อทวารรูป
ปสาทรูป ๕ ภาวรูป ๒ ชีวิตรูป ๑ จัดเป็น อินทริยรูป รูปที่เหลือ ๒๐ รูป จัดเป็น อนินทริยรูป
ปสาทรูป ๕ วิสยรูป ๗ จัดเป็น โอฬาริกรูป รูปที่เหลือ ๑๖ รูป จัดเป็น สุขุมรูป
ปสาทรูป ๕ วิสยรูป ๗ จัดเป็น สันติเกรูป รูปที่เหลือ ๑๖ รูป จัดเป็น ทูเรรูป
ปสาทรูป ๕ วิสยรูป ๗ จัดเป็น สัปปฏิฆรูป รูปที่เหลือ ๑๖ รูป จัดเป็น อัปปฏิฆรูป
มหาภูตรูป ๔ ปสาทรูป ๕ โคจรรูป ๓ [เว้นสัททะ] ภาวรูป ๒ หทยรูป ๑ ชีวิตรูป ๑ อาหารรูป ๑ ปริจเฉทรูป ๑ จัดเป็น อุปาทินนรูป รูปที่เหลืออีก ๑๐ รูป จัดเป็นอนุปาทินนรูป
วัณณรูป คือ รูปารมณ์ จัดเป็น สนิทัสสนรูป รูปที่เหลืออีก ๒๗ รูป จัดเป็น อนิทัสสนรูป
ปสาทรูป ๕ จัดเป็น โคจรัคคาหกรูป รูปที่เหลืออีก ๒๓ รูป จัดเป็น อโคจรัคคาหกรูป
มหาภูตรูป ๔ โคจรรูป ๓ [เว้นสัททะ] อาหารรูป ๑ จัดเป็น อวินิพโภครูป รูปที่เหลือ ๒๐ จัดเป็น วินิพโภครูป