| |
ทุกมาติกา   |  

ทุกมาติกา เป็นการแสดงแม่บทของรูปธรรมทั้ง ๒๘ รูป เป็น ๒ ส่วน หรือเป็นคู่ ๆ หมายความว่า มีประเภทที่ตรงข้ามกัน เมื่อจำแนกรูปธรรมทั้งหมดออกเป็นคู่ ๆ แล้ว มี ๑๑ คู่ดังต่อไปนี้

รูป ๒๘ แบ่งเป็น ๑๑ คู่

คู่ที่ ๑ อัชฌัตติกรูป กับ พาหิรรูป

คู่ที่ ๒ วัตถุรูป กับ อวัตถุรูป

คู่ที่ ๓ ทวารรูป กับ อทวารรูป

คู่ที่ ๔ อินทริยรูป กับ อนินทริยรูป

คู่ที่ ๕ โอฬาริกรูป กับ สุขุมรูป

คู่ที่ ๖ สันติเกรูป กับ ทูเรรูป

คู่ที่ ๗ สัปปฏิฆรูป กับ อัปปฏิฆรูป

คู่ที่ ๘ อุปาทินนรูป กับ อนุปาทินนรูป

คู่ที่ ๙ สนิทัสสนรูป กับ อนิทัสสนรูป

คู่ที่ ๑๐ โคจรัคคาหกรูป กับ อโคจรัคคาหกรูป

คู่ที่ ๑๑ อวินิพโภครูป กับ วินิพโภครูป

คณาจารย์อภิธรรมในประเทศไทย มีอาจารย์วรรณสิทธิ ไวทยะเสวีรุ.๔๘๖ เป็นต้นได้แสดงรูปวิภาคนัยโดยทุกมาติกาไว้ดังต่อไปนี้

ทุกมาติกา เป็นการแสดงแม่บทของรูปธรรมทั้ง ๒๘ รูป แบ่งเป็น ๒ ส่วน หรือเป็นคู่ ๆ คือ มีประเภทที่ตรงกันข้าม เมื่อจำแนกรูปธรรมทั้งหมดออกเป็นคู่ ๆ แล้วมี ๑๑ คู่

องค์ธรรมของรูป ๑๑ คู่

ปสาทรูป ๕ จัดเป็น อัชฌัตติกรูป รูปที่เหลือ ๒๓ รูป จัดเป็น พาหิรรูป

ปสาทรูป ๕ หทยวัตถุ ๑ จัดเป็น วัตถุรูป รูปที่เหลือ ๒๒ รูป จัดเป็น อวัตถุรูป

ปสาทรูป ๕ วิญญัติรูป ๒ จัดเป็น ทวารรูป รูปที่เหลือ ๒๑ รูป จัดเป็น อทวารรูป

ปสาทรูป ๕ ภาวรูป ๒ ชีวิตรูป ๑ จัดเป็น อินทริยรูป รูปที่เหลือ ๒๐ รูป จัดเป็น อนินทริยรูป

ปสาทรูป ๕ วิสยรูป ๗ จัดเป็น โอฬาริกรูป รูปที่เหลือ ๑๖ รูป จัดเป็น สุขุมรูป

ปสาทรูป ๕ วิสยรูป ๗ จัดเป็น สันติเกรูป รูปที่เหลือ ๑๖ รูป จัดเป็น ทูเรรูป

ปสาทรูป ๕ วิสยรูป ๗ จัดเป็น สัปปฏิฆรูป รูปที่เหลือ ๑๖ รูป จัดเป็น อัปปฏิฆรูป

มหาภูตรูป ๔ ปสาทรูป ๕ โคจรรูป ๓ [เว้นสัททะ] ภาวรูป ๒ หทยรูป ๑ ชีวิตรูป ๑ อาหารรูป ๑ ปริจเฉทรูป ๑ จัดเป็น อุปาทินนรูป รูปที่เหลืออีก ๑๐ รูป จัดเป็นอนุปาทินนรูป

วัณณรูป คือ รูปารมณ์ จัดเป็น สนิทัสสนรูป รูปที่เหลืออีก ๒๗ รูป จัดเป็น อนิทัสสนรูป

ปสาทรูป ๕ จัดเป็น โคจรัคคาหกรูป รูปที่เหลืออีก ๒๓ รูป จัดเป็น อโคจรัคคาหกรูป

มหาภูตรูป ๔ โคจรรูป ๓ [เว้นสัททะ] อาหารรูป ๑ จัดเป็น อวินิพโภครูป รูปที่เหลือ ๒๐ จัดเป็น วินิพโภครูป


เกี่ยวกับตำราอภิธรรม ออนไลน์ (Disclaimer)
ตำราอภิธรรมออนไลน์ พัฒนาขึ้นโดยความร่วมมือของอภิธรรมมหาวิทยาลัย วัดระฆังฯ วัดญาณเวศกวัน และ หอจดหมายเหตุพุทธทาส อินทปัญโญ เพื่อนำเสนอสื่อธรรมสำหรับการศึกษาค้นคว้า โดยได้รับอนุญาต และเอกสารต้นฉบับจากผู้เขียน ดังนี้
(๑) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๕๒), จิตปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๑, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
(๒) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๕๖), เจตสิกปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๒, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
(๓) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๖๓), รูปปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๖, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
ผู้สนใจศึกษาสามารถติดต่อสอบถามรายละเอียดเกี่ยวกับหนังสือ และหลักสูตรการศึกษาได้ที่ สำนักงานอภิธรรมมหาวิทยาลัยแห่งประเทศไทย วัดระฆังโฆษิตารามวรมหาวิหาร (คณะ ๗) แขวงศิริราช เขตบางกอกน้อย กรุงเทพฯ ๑๐๗๐๐ โทร ๐๒ ๔๑๑ ๔๕๔๖, ๑๒ ๔๑๒ ๑๐๘๔, ๐๘๖ ๐๓๘ ๒๙๓๓


  |