| |
สรุปความเรื่องเอกัคคตาเจตสิก   |  

เอกัคคตาเจตสิก อยู่ในกลุ่ม อัญญสมานราสี คือ หมวดของอัญญสมานเจตสิก ๑๓ เป็น สัพพจิตตสาธารณเจตสิก คือ เจตสิกที่ประกอบกับจิตได้ทุกดวง

เอกัคคตาเจตสิก เป็น นิยตโยคีเจตสิก คือ เจตสิกที่ประกอบกับจิตได้แน่นอน หมายความว่า เมื่อระบุว่า ประกอบกับจิตดวงได้ได้แล้ว เมื่อจิตดวงนั้นเกิดขึ้น ย่อมมีเอกัคคตาเจตสิกประกอบร่วมด้วยเสมอ

เอกัคคตาเจตสิก เป็นสภาวธรรมที่เข้าไปสงบตั้งมั่นอยู่ในอารมณ์เดียวและทำให้สัมปยุตตธรรม คือ จิตและเจตสิกที่เกิดพร้อมกันในขณะนั้น มีความสงบและตั้งมั่นอยู่ในอารมณ์เดียวได้ ด้วยเหตุนี้ จึงทำให้สัมปยุตตธรรมสามารถรับอารมณ์ได้ครั้งละ ๑ อย่าง ไม่สามารถรับอารมณ์ได้เกินกว่า ๑ อย่าง ถ้าไม่มีเอกัคคตาเจตสิกแล้ว สัมปยุตตธรรมย่อมไม่สามารถรวมตัวเป็นหนึ่งในกิจต่าง ๆ ได้แก่ เกิดพร้อมกัน ดับพร้อมกัน มีอารมณ์อย่างเดียวกัน และมีที่อาศัยเกิดอย่างเดียวกัน เป็นต้น อีกนัยหนึ่ง ถ้าไม่มีเอกัคคตาเจตสิกแล้ว สัตว์ทั้งหลายย่อมไม่สามารถฝึกจิตให้สงบเป็นสมาธิได้ เมื่อเป็นเช่นนี้ คุณธรรมทั้งหลายมีฌาน เป็นต้น ย่อมไม่สามารถเกิดขึ้นได้ แต่เพราะมีเอกัคคตาเจตสิกประกอบกับจิตทุกดวง จึงทำให้บุคคลสามารถฝึกจิตให้สงบตั้งมั่นได้โดยลำดับ

เอกัคคตาเจตสิกเกิดร่วมกับเจตสิก ๕๑ ดวง [เว้นตัวเอง] คือ

เมื่อประกอบกับอกุศลจิต ๑๒ ย่อมเกิดพร้อมกับอัญญสมานเจตสิก ๑๒ [เว้นเอกัคคตา] และอกุศลเจตสิก ๑๔ ตามที่จิตแต่ละดวงนั้นจะมีเจตสิกอะไรประกอบร่วมด้วยได้

เมื่อประกอบกับอเหตุกจิต ๑๘ ย่อมเกิดพร้อมกับอัญญสมานเจตสิก ๑๑ [เว้นเอกัคคตาและฉันทะ] ตามที่จิตแต่ละดวงจะมีเจตสิกอะไรประกอบร่วมด้วยได้

เมื่อประกอบโสภณจิต ๕๙ หรือ ๙๑ ดวง ย่อมเกิดพร้อมกับอัญญสมานเจตสิก ๑๒ [เว้นเอกัคคตา] และโสภณเจตสิก ๒๕ ตามที่จิตแต่ละดวงนั้นจะมีเจตสิกอะไรประกอบร่วมด้วยได้ เอกัคคตาเจตสิกย่อมเกิดพร้อมกับเจตสิกเหล่าอื่นด้วย


เกี่ยวกับตำราอภิธรรม ออนไลน์ (Disclaimer)
ตำราอภิธรรมออนไลน์ พัฒนาขึ้นโดยความร่วมมือของอภิธรรมมหาวิทยาลัย วัดระฆังฯ วัดญาณเวศกวัน และ หอจดหมายเหตุพุทธทาส อินทปัญโญ เพื่อนำเสนอสื่อธรรมสำหรับการศึกษาค้นคว้า โดยได้รับอนุญาต และเอกสารต้นฉบับจากผู้เขียน ดังนี้
(๑) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๕๒), จิตปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๑, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
(๒) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๕๖), เจตสิกปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๒, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
(๓) พระมหาชินวัฒน์ จกฺกวโร (๒๕๖๓), รูปปรมัตถ์: คู่มือศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉจที่ ๖, พิมพ์ครั้งที่ ๑.
ผู้สนใจศึกษาสามารถติดต่อสอบถามรายละเอียดเกี่ยวกับหนังสือ และหลักสูตรการศึกษาได้ที่ สำนักงานอภิธรรมมหาวิทยาลัยแห่งประเทศไทย วัดระฆังโฆษิตารามวรมหาวิหาร (คณะ ๗) แขวงศิริราช เขตบางกอกน้อย กรุงเทพฯ ๑๐๗๐๐ โทร ๐๒ ๔๑๑ ๔๕๔๖, ๑๒ ๔๑๒ ๑๐๘๔, ๐๘๖ ๐๓๘ ๒๙๓๓

  |